O brzeskim zamku, książętach i bibliotece

Zamek Piastów Śląskich w Brzegu powstał w XIII w., a pierwsze wzmianki pochodzą z 1235 r., kiedy to był siedzibą książęcego namiestnika. W 1311 r. stał się rezydencją książąt brzeskich. Książę Ludwik I brzeski dokonał przebudowy zamku, wznosząc w 1371 r. kolegiatę św. Jadwigi – miejsce pochówku Piastów brzeskich. Pozostawił bogatą bibliotekę: dzieła teologiczne, liturgiczne, prawnicze. Z kolei Jerzy II przekształcił gotycki zamek w renesansową rezydencję, wzorowaną na Wawelu. W komnatach zamku zmarł Jerzy Wilhelm I (1660-1675), ostatni potomek z linii Piastów śląskich. Jerzy II Czarny, zwany Wspaniałym, dbał o rozwój lokalnej społeczności, inwestując w górnictwo, rolnictwo, hodowlę koni, bydła, owiec, pszczół i ryb oraz produkcję materiałów budowalnych. Zyski przeznaczał na modernizację i przebudowę mostów, młynów i dróg oraz wzmocnienie brzegów Odry. W zamku urządził imponującą bibliotekę, która wówczas była jedną z największych i najcenniejszych księgozbiorów na Śląsku.
W 1741 r. siedziba brzeskich książąt została zbombardowana przez wojska pruskie w czasie wojen śląskich. Dopiero w latach 60. XX w. podjęto decyzję o odbudowie zamku.

Obecnie zamek w Brzegu jest siedzibą Muzeum Piastów Śląskich, w którym odbywają się różne wydarzenia, m.in. konferencja genealogiczna „Geneami”, organizowana od ponad dekady przez stowarzyszenie Opolscy Genealodzy i Archiwum Państwowe w Opolu (12. edycja odbędzie się 26-28.09.2025 r.), Brzeska Krajowa Wystawa Kolekcjonerska czy Najazd Poetów na Zamek Piastów Śląskich w Brzegu.

Rycina przedstawiająca bramę wjazdową brzeskiego zamku – Archiwum Państwowe w Opolu, sygn. 45/3212/278

Fragment artykułu Marii Leśniowskiej i Beaty Śliwińskiej ukazała się w cyklu Czas na Archiwum na łamach Czasu na Opole (6.01.2025)

.